Grób żołnierza AK Maurycego Palenko ps. Strug na Pióromoncie

Na zlikwidowanym cmentarzu pochowano trzech żołnierzy polskich poległych 13 lipca 1944 roku w bitwie pod Krawczunami i Nowosiółkami. Wśród pochowanych jest dowódca I Brygady Wileńskiej AK porucznik Czesław Gromczewski „Jurand”. Po walce pod Krawczunami, w której zginęło 79 żołnierzy AK, trzech polskich żołnierzy zamierzano pochować na cmentarzu Rossa. Jednak Zielony Most był zburzony i nie można było dotrzeć do Rossy. Dlatego też zostali pochowani na starym cmentarzu Pióromont, tuż przy Zielonym Moście. Po wojnie te groby zostały zniszczone i zrównane z ziemią. Na początku lat 90. dr Roman Korab Żebryk, który był dowódcą I Brygady po „Jurandzie”, wskazał miejsce pochówku tych trzech oficerów. Wtedy też ustawiono krzyże i uporządkowano te groby. Podczas przeprowadzonej w listopadzie 1992 roku ekshumacji szczątków nie odnaleziono.

Osoba: Maurycy Palenko ps. Strug, do oddziału Juranda dołączył w Koniuchach. W pierwszych dniach lutego 1944 r. następuje połączenie się plutonu por. „Juranda” z plutonem por. „Wilczura”. Powstaje następny samodzielny Oddział Partyzancki Armii Krajowej, którego dowódcą zostaje por. Czesław Grombczewski „Jurand”, a jego zastępcą por. Wilhelm Dietmeyer „Wilczur”, pozostając jednocześnie dowódcą 2 plutonu, popularnie nazywanego „wiejskim”, szefem Oddziału mianowany został sierż. Maurycy Palenko „Strug”[1]. Ginie pod Krawczunami w walce z wycofującymi się wojskami niemieckimi z Wilna w dn. 13 lipca 1944 r. Fotografia za życia dostępna w zbiorach AIPN [2].

[1] Bohdanowicz J., 1. Brygada Juranda. Armia Krajowa. Okręg Wileński, Warszawa 2008, s. 4

[2] Rokicki P., Ku Ostrej Bramie, Wileńska i Nowogródzka Armia Krajowa w obronie ziemi ojczystej, Warszawa 2016, s. 236

Inskrypcja

Maurycy Palenko „Strug”, st. sierż. AK, zastępca dowódcy I-ej Brygady Wileńskiej AK, + 13.VII.1944. / Poległ na polu chwały w bitwie z najeźdźcą hitlerowskim pod Krawczunami. Cześć Jego pamięci!