13 lipca 1944 r. II Zgrupowanie AK mjra Mieczysława Potockiego ps. Węgielny pod Krawczunami – Nowosiółkami stoczyło bój z grupą gen. Stahela, składającą się z około 3000 niemieckich żołnierzy wyprowadzonych z Wilna. W tej walce poległo, zaginęło lub zostało wziętych do niewoli blisko tysiąc żołnierzy wroga. Zwycięstwo akowców nad regularnymi oddziałami niemieckimi było drogo okupione. Niekompletne straty 2 Zgrupowania w bitwie pod Krawczunami – Nowosiółkami wyniosły 79 poległych, 10 zaginionych i 35 ciężko rannych. Pogrzeb odbył się 14 lipca na cmentarzu w Kalwarii Wileńskiej. Pochowani zostali nieopodal kaplicy św. Weroniki, przy której przebiega Droga Krzyżowa. Na zbiorowych grobach stanęły wówczas zwykłe żołnierskie krzyże. Swoim zwyczajem władza radziecka tego miejsca również nie pozostawiła w spokoju. Krzyże zniszczono, część sprofanowanych szczątków akowców przeniesiono na cmentarz w Kalwarii”[1]. W październiku 1979 r. władze przeprowadziły ekshumację (niestarannie) i szczątki 46 polskich żołnierzy przeniesiono na cmentarz cywilny w Kalwarii. W pierwotnym miejscu pochówku spoczywa 32 żołnierzy AK poległych pod Krawczunami
18 listopada 1990 r. staraniem ZPL w miejscu pierwszego pochówku postawiono pomnik, składający się z 2 płyt imiennych i jednej dużej. Autor projektu Valensas Jarmuševičius. Pomnik wzniesiony został z darów społeczności pod patronatem ZPL oraz Klubu Żołnierzy AK Ziemi Wileńskiej. Poświęcenia pomnika w obecności tysiąca mieszkańców Wilna, Wileńszczyzny, gości z Polski dokonał były żołnierz AK, ks. Czesław Wierzbicki „Kula” z Gdańska. Dwa dni tylko stała przy krzyżu tablica centralna. W nocy z 20 na 21 listopada 1990 r. nieznani sprawcy ją roztrzaskali. Był to akt wandalizmu. Jego sprawców nie udało się ustalić. Rząd Litwy ustosunkował się publicznie do akcji barbarzyństwa potępiając ją i wyrażając nadzieję, że nie przyczyni się ona do zwiększenia napięcia w stosunkach litewsko-polskich. Tablicy przywrócono pierwotny wygląd z zachowaniem śladów wandalizmu. W 2017 r. dokonano kolejnego aktu wandalizmu – na pomniku wyryto szubienicę, następnie usuniętą staraniem Ambasady RP w Wilnie.
[1] Surwiło J., Rachunki nie zamknięte, Wilno, Magazyn Wileński, 1992, s. 285
Bóg / honor / Ojczyzna / TU SPOCZYWA / 32 ŻOŁNIERZY AK / KTÓRZY ZGINĘLI / 13 LIPCA 1944 R. / W BITWIE / Z HITLEROWCAMI / POD KRAWCZUNAMI / CZEŚĆ ICH PAMIĘCI / W HOŁDZIE / ZIEMIA WILEŃSKA / „Apolonok”, 4 br. „Aryman”, 4 br. Bublewicz Kazimierz Chomicki Jerzy, 23 br. Czarniecki Jan „Czołg”, 1 br. Iwanowski Wacław „Wiatr”, 1 br., „Janek”, 1 br., Kończa Marian „Głaz”, 1 br. „Kret”, 1 br. „Krzak”, 1 br., poległ 13.07.1944 Krzak Władysław „Sęp”, 23 br. Kukuć Jan „Trok”, 1 br. „Kukułka”, 1 br., ew. „Kukiełka”, 1 Br. Langer „Słowik”, 1 br. Łopatko Zdzisław „Lok”, 4 br. Neszler Jerzy, 23 br. Podoba Piotr “Grusza”, 1 br. Sidowicz Czesław „Juno”, 23 br. Spogis Piotr „Robert”, 23 br. Szarecki Jerzy „Żuk”, 36 br. Szylin Witold „Ryś”, 23 br. Tomaszewski Roman, 23 br. Trejpsza Jan, 23 br. Tryńczak Daniel „Dziarski”, 1 br. „Twardy”, 4 br. „Wiatr”, 1 br. „Witek”, 1 br. Wojtecki Tadeusz „Kot”, 23 br. „Żbik”, 1 br.