Zbiorowy grób żołnierzy AK oddziału Komara w Sangieliszkach

Spoczywa tu 16 żołnierzy oraz 3 osoby cywilne, ofiary okupantów. Pomnik nagrobny wzniesiono w 1998 r., współfundatorem była ROPWIM. W tym samym roku została odnowiona również kaplica. Tu pogrzebani są przedstawiciele polskiej szlachty — Franciszek Zniszczyński oraz jego małżonka Monika (z Andruszkiewiczów) Zniszczyńska. Przy kaplicy, na nieczynnym już od dawna cmentarzu, pochowani są w ubiegłych stuleciach mieszkający naówczas w Sangiełowszczyźnie i jej okolicach (Zawiszówka, Dawidowszczyzna, Montwiłowszczyzna, Puciatowszczyzna) przedstawiciele rodzin szlacheckich oraz zwykłych mieszkańców tych okolic.

Na cmentarzu wiejskim przy kaplicy znajduje się zbiorowa mogiła 16 lub 20-25 żołnierzy AK z oddziału Czesława Stankiewicza ps. Komar, którzy zginęli tutaj na początku lutego 1945 r. w walce z oddziałami NKWD w pobliżu domu Zofii Sakowicz. Polski oddział przybył do tej miejscowości po ciężkich walkach w dniach 6-7 stycznia 1945 r. w Puszczy Rudnickiej z jednostkami NKWD. W pierwszych dniach lutego został całkowicie rozbity w okrutnej walce z oddziałami NKWD. Ciała zabitych polskich żołnierzy, jak również 4 cywilów  (Zofii Sakowicz, jej 8-miesięcznej córki, jej matki i 12-letniego pastuszka Igora Gołubiewa) wrzucono po podpalonej chaty. Mieszkańcy wsi pochowali polskich żołnierzy i cywilów na wiejskim cmentarzu, który znajduje się przy kaplicy. Dowódca oddziału Czesław Stankiewicz „Komar” trafił do niewoli sowieckiej i został przewieziony do Moskwy na proces 16-tu, gdzie władze sowieckie osądziły czołowych działaczy Polskiego Państwa Podziemnego[1].

Lista pochowanych:

Paweł Falkiewicz, ps. Ogień

„Jastrząb”, ur. ?, Oddział „Komara”, poległ 06.02.1945 w Okolicy[2]

Jusiel „N”, Oddz. „Kmicica”, poległ 02.1945 r. w Okolicy[3]

Rohoża

Bodin

[1] Kurier Wileński, 1 03 2016, J. Wołkonowski: Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych – ważne święto, str. 6

[2] Pamiętnik Okręgu Wileńskiego AK, Nr 38, 2008 r. Światowy Związek Żołnierzy AK, Bydgoszcz, str. 5

[3] Pamiętnik Okręgu Wileńskiego AK, Nr 38, 2008 r. Światowy Związek Żołnierzy AK, Bydgoszcz, str. 6

 

Inskrypcja

Inskrypcje do 2016 r.: (napis na lastrykowej płycie, pisownia oryginalna) Ś P / Tu spoczywają / w wiecznym śnie / 9-ciu partyzanów / żołnierzy A.K. z / oddziału KOMARA / zginęli/ za Ojczyznę / Cześć ich pamięci / od kolegi Gołębia /oraz (napis na granitowej płycie): Ś P/ Tu spoczywa / około 20-tu żołnierzy / Samoobrony Wileńskiej AK / z oddziału Komara / por. Czesława Stankiewicza / poległych w lutym 1945 r. / w walce z oddziałem NKWD / Wśród poległych byli: / Paweł Falkiewicz ps. Ogień / NN Jastrząb NN Jusiel / NN Rohoża NN Bodin / i inni bezimienni. Inskrypcja po 2017 r.: / tu spoczywa / około 20-tu ŻOŁNIERZY / SAMOOBRONY WILEŃSKIEJ AK / Z ODDZIAŁU KOMARA / POR. CZESŁAWA STANKIEWICZA / POLEGLI W LUTYM 1945 R. / W WALCE Z ODDZIAŁAMI NKWD / WŚRÓD POLEGŁYCH BYLI: / PAWEŁ FALKIEWICZ PS. OGIEŃ / NN JASTRZĄB NN JUSIEL / NN ROHOŻA NN BODIN / I INNI BEZIMIENNI / CZEŚĆ ICH PAMIĘCI //