Cmentarz z grobami ofiar pacyfikacji w Gumbie

Cmentarzyk ofiar pacyfikacji mieści się tuż przy drodze leśnej z Gudełek do Gumby. Pięć nagrobków z nazwiskami pomordowanych rodzin. Ogrodzony niskim, drewnianym płotem. W 2014 r. stowarzyszenie Odra – Niemen (w ramach projektu „Ocalić od zapomnienia”) we współpracy z samorządem rejonu solecznickiego postawiło sześć mniejszych krzyży i jeden duży. Cmentarzyk został wyświęcony podczas oficjalnej uroczystości 29 lipca 2014 r. Prace kontynuowano jeszcze w 2015 r. [1]

Wydarzenie: 9 kwietnia 1944 r. Niemcy dokonali krwawej pacyfikacji położonych w Puszczy Rudnickiej wsi Gajdzie i Gumba. Zginęło około 50 osób. Przed wojną Gajdzie były niewielką wsią, działała tam polska szkoła i mieszkały 4 rodziny: Bronisława Godlijewskiego (miał 3 dzieci), Romualda Godlijewskiego (5 dzieci), Feliksa Godlijewskiego, razem 15 osób. 8 kwietnia 1944 r. do Kiedarańc przybył pociąg pancerny z żołnierzami z Jaszun i dwiema tankietkami. 9 kwietnia pociąg pancerny, stojący w Gudełkach wspierał atak i ostrzeliwał puszczę. Żołnierze niemieccy i litewscy wyruszyli do położonej w Puszczy Rudnickiej wsi. Okrążyli Gajdzie, wystawili wartę przed partyzantami. Zebrali wszystkich ludzi, przeważnie kobiety i dzieci, zapędzili do stodoły. Wszystkich rozstrzelali z karabinów maszynowych. Następnie w Gumbach na folwarku Bożerana (przedwojennego adwokata z Lidy), Niemcy zamordowali wszystkich mieszkańców, zdołał zbiec tylko Stanisław Bogdan z córką Jadwigą. Mieszkańców folwarku Gumba spędzono do domu Pukiela i wymordowano (3 rosyjskie rodziny oraz pracownicy folwarku). Folwark natomiast spalono. 10 kwietnia 1944 r. Niemcy spacyfikowali wieś Kiernowo. Zabito 4 osoby – większość z rodziny Szostaków. Niemcy mówili, że to porachunki z partyzantami sowieckimi, choć tych tu nie było. Owszem, do wsi przychodzili, zabierali żywność, ubranie, ale mieskańcy wsi  partyzantami nie byli. Historią tragedii wsi Gajdzie, upamiętnieniem poległych ludzi zainteresował się samorząd solecznicki oraz ROPWiM. Trwają starania, aby w miejscu zbrodni wojennej w Puszczy Rudnickiej stanął krzyż upamiętniający niewinne ofiary[2].

[1] http://soleczniki.pl/solecznickie-nekropolie; dostęp 2017 01 17 godz. 14:36

[2] Kołosowski A., Była taka wieś,  http://www.tygodnik.lt/200546/bliska5.html

Inskrypcja

Ś. P. / tu spoczywają szczątki / z rodzin Godlijewskich, Kisłowskich / oraz uciekinierów z Rosji / zamordowanych w 1944 roku / przez hitlerowców. / Pokój ich duszom /