Grób powstańców styczniowych w Mackoniach

29 czerwca 1863 r. doszło do dużej bitwy powstańczej, w której połączone oddziały Pawła Suzina i Wiktora Hłaski starły się z wojskiem rosyjskim pod dowództwem płk. Skorduli i kpt. Stern von Gwiazdowskiego. W bitwie poległ wybitny dowódca Paweł Suzin oraz 32 powstańców, 30 zaś zostało rannych. Straty Rosjan ocenia się na ok. 80 zabitych i rannych. Polegli powstańcy pochowani są w zbiorowej mogile na miejscu bitwy. Po śmierci Pawła Suzina dowódzctwo przejął Tadeusz Szeligowski, który wyprowadził reszkę powstańców w kierunku dzisiejszej Polski. Po kilku dniach, żona P. Suzina wykopała ciało męża i pochowała na cmentarzu w Seirijai.

21.06.1863. „Odparty pod Olit kapitan Stern von Gwiazdowski, połączywszy się z pukownikiem Skordulą, dowodzącym 3 rotami i kozakami, ruszył za oddziałami Suzina, który tymczasem złączywszy się znowu z Hłaską i Brandtem, przez Mankuny ruszył ku Serejom i zajął pozycyę nad jeziorem Duś pod Stragiszkami. Około 3 po południu ukazali się moskale przy osadzie leśnika. Awangarda powstańcza w liczbie 12 strzelców pod komendą oficera Adama Hermana, ukryta w karczmie, rozpoczęła ogień ze sztucerów. Oddział karabinierów pod osobistym dowództwem Suzina wystąpił z lasu przed osadę Strzelce i rzęsistym ogniem przyjął nieprzyjaciela. Strzelanie trwało pół godziny i sprawiło zamieszanie w szeregach moskiewskich, co widząc Suzin, rozkazał kosynierom z prawego skrzydła pod dowództwem Szymona Katyla okrążyć moskali i zająć im tyły. (…) Wtedy Suzin z 12 karabinierami rzucił się na czoło kosynierów, pragnąc z kosą w ręku pociągnąć ich za sobą; lecz tylko 20 poszło za nim: padł dzielny Orzechowski przy boku dowódcy i cofnął się Suzin, lecz nie doszedł jeszcze do lasu, gdy przeszyty kulą, wyzionął ducha na rękach nieodstępnych adiutantów Wacława Akorda i Budzyńskiego. (…) Poległ Suzin i 32 szeregowców, rannych było 30. Moskale stracili 1 majora, 1 oficera, 2 oficerów rannych i podobno 80 żołnierzy zabitych i rannych. Następnego dnia pochowano poległych w lasku koło Stragiszek, ciało zaś Suzina odwieziono do Seraj i pochowano 23 czerwca”[1].

Opis obiektu: drewniany słup kapliczny zwieńczony stożkiem, z napisem.

[1] Zieliński S. Bitwy i potyczki 1863-1864, Raperswil, 1913, str. 261-262

Inskrypcja

Čia palaidoti 1863 m. sukilimo dalyviai (tł.: Tu spoczywają powstańcy styczniowi)