Cmentarz na Rossie

Cmentarz Na Rossie (lit. Rasų kapinės) to zabytkowy zespół cmentarny w Wilnie, na Rossie, o powierzchni około 11 hektarów, który został założony w 1769, oficjalnie zalegalizowany przez magistrat wileński w 1801 roku. Poważnie zniszczony w 1952 roku. Został zamknięty w 1967 r., a dwa lata później, w 1969 wpisany do rejestru zabytków Republiki Litewskiej. Dokonano wtedy inwentaryzacji nagrobków, pomników, grobowców. Ogółem na Rossie jest ich około 26 tysięcy.
W skład zespołu cmentarnego wchodzi Stara Rossa (1769/1801), Nowa Rossa (1847), Cmentarz Wojskowy (1920), mauzoleum Matki i Serca Syna (1936).

Jest jedną z najpiękniejszych nekropolii w Europie. Pochodzenie nazwy „Rossa”  (lit. „Rasos”) nie jest znane. Najprawdopodobniej pochodzi od nazwiska właścicieli gruntów, na którym powstał cmentarz.

Od założenia cmentarza w 1801 r. do zamknięcia w 1965 r. pochowano tu wielu wybitnych mieszkańców Wilna, ludzi znanych i zasłużonych dla kultury  i historii kraju oraz zwykłych obywateli. Wieczny odpoczynek znaleźli tu profesorowie uniwersytetu, uczestnicy powstania listopadowego i styczniowego, artyści, pisarze, działacze polityczni, prawnicy, mecenasi, mieszczanie i ziemianie, spoczywa tu wielu bohaterów zrywów narodowych.  Nie wszystkie nagrobki zachowały się na mogiłach w dobrym stanie. Na wielu grobach nie ma napisów ani tablic epitafijnych, niektóre mogiły zrównały się ziemią, porosły trawą. Czas, kataklizmy pogodowe, czasami też ręka człowieka przyczyniają się do niweczenia tej nekropolii.

Obecnie cmentarz znajduje się w gestii stołecznego samorządu, a opiekę nad nim z ramienia władz miasta sprawuje spółka prywatna. Cmentarzem społecznie opiekują różne organizacje, szkoły, mieszkańcy miasta. Niewątpliwie szczególną rolę w zachowaniu cmentarza odgrywa Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą.