W nadleśnictwie Olkieniki, w uroczysku Dębowy Kąt ok. 2 km od Inklaryszek, do czasów obecnych zachowała się zbiorowa mogiła, w której pochowano powstańców poległych w walce z wojskami carskimi w 1863 r. Jest to mogiła ziemna, otoczona kamieniami, u jej szczytu znajduje się betonowy postument z krzyżem, a na postumencie tablica. Mogiła zachowała się w dość dobrym stanie, ale wymaga oczyszczenia i odświeżenia.[1] Mogiła jest ogrodzona, znajduje się na niej krzyż betonowy (2,05 m) na prostokątnym cokole. Na przedniej ściance cokołu przytwierdzona tabliczka. W 1994 r. na krzyżu widać było liczne ślady kul. Strzelali do niego w drugiej połowie lat 50. komuniści zwalczający partyzantów. Pomnik, wzniesiony w 1933 r., wciągnięto do Rejestru Dziedzictwa Kulturowego, nr 16702. Uroczystość odsłonięcia pomnika na mogile powstańców 1863 r. miała miejsce 11 czerwca 1933 r. Fotografia z uroczystości dostępna tu: http://www.podbrodzie.info.pl/foto.php?type=gallery&name=Inklaryszki-mogila_Powstancow1863.JPG. W uroczystości udział wzięli żołnierze 5 Pułku Piechoty Legionów z Wilna, żołnierze 22 Batalionu KOP „Nowe Troki, oficerowie Związku Strzeleckiego, mieszkańcy gminy Rudziszki.
aut. fot. Jan Nowicki
11 lipca 1863 przeciw połączonym oddziałom Wisłoucha, Lubicza i Sędka wyruszył w kierunku klaryskich lasów pułkownik Tisdel na czele 4 rot piechoty i z kozakami. Napadnięci o godzinie 5½ z rana przez jedną rotę na brzegu lasu przy Łojciach, odparli powstańcy w kilkugodzinnej walce nieprzyjaciela, straciwszy 18 ludzi w zabitych i rannych, a zadawszy moskalom poważne straty, cofnęli się dalej w lasy Klaryskie ku Żyżmorom, lecz o godzinie 3½ po południu wpadli na pozostałe 3 roty Tisdela. Sędek i Lubicz, nie zrozumiawszy komendy, ruszyli w inną stronę, Wysłouch z 250 (?) ludźmi rzucił się na bagnety i kolby, gdyż nabojów nie było i po dwugodzinnej walce przebił się ze stratą 25 ludzi, sam ranny będąc w bok[2].
aut. fot. Jan Nowicki
[1]Powstanie styczniowe. Mogiły i miejsca pamięci. Koszowy A., Siwek A., Wicka A., Zachara T. ROPWiM, Warszawa, 2013, str. 56
[2] Zieliński S. Bitwy i potyczki 1863-1864, Raperswil, 1913, str. 285
Inskrypcja: Tu spoczywają / bohaterowie / polegli za wolność / Ojczyzny / w 1863 r. / + Bohaterom z 63 roku Podof. I Komp. 22 pp. 1925 XII – 21. Na drugiej tabliczce umieszczono inskrypcję: Poległym bohaterom za wolność Ojczyzny w roku 1863 - od obywateli miasta Trok i gminy Trockiej