Rzeźba i krzyż upamiętniające represje popowstaniowe wobec ludności cywilnej w Mińczy

W centrum wsi Mińcza znajduje się drewniana figura przydrożna. Przedstawiająca osobę z rękami wzniesionymi nad głową, w których trzyma znicz. Napis na cokole rzeźby jest wyłącznie w j. litewskim, bardzo wyraźna jest data „1863”. Jak wynika z relacji Pawła Lekkiego, rzeźba – kapliczka została wystawiona dla upamiętnienia zsyłki ludności wsi na Syberię po powstaniu styczniowym. Najprawdopodobniej zsyłce towarzyszyła egzekucja i zamordowani mieszkańcy spoczęli na cmentarzu. Po drugiej stronie drogi, naprzeciw rzeźby, znajduje się prosty betonowy niewielki krzyż na postumencie, ogrodzony płotkiem. Upamiętnienie nie posiada żadnej inskrypcji, jedynie wyryto na nim datę „1863”. Być może krzyż ten jest polskim upamiętnieniem tragedii wsi. „16 maja 1863 r. Mińcza, Batalion Kaspra Małeckiego był wysłany przez Sierakowskiego ze wsi Kniebie (Terezbor) do powiatu wiłkomierskiego w celu wyśledzenia wojsk rosyjskich gen. Ganeckiego. Po wykonaniu zadania batalion wymaszerował do Taurogiń (okręg uciański). Pod dworem w Mińczy około godziny piątej po południu oddział powstańców stoczył walkę z kolumną płk. Półtorackiego (2,5 kompanii grenadierów i pół szwadronu gwardii kozaków uralskich). Niespodziewany atak powstańców zmusił wroga do odwrotu. Wśród rosyjskich żołnierzy było 8 zabitych i 13 rannych. Powstańcy kontynuowali swój pochód w stronę Łabonar”[1].

[1] http://www.bernardinai.lt/straipsnis/2013-05-09-laiko-juosta-zymiausi-1863-metu-sukilimo-musiai-ii-dalis/100648