Cmentarz Parafialny św. Piotra i Pawła (Słoneczny)

Jest to jeden z najstarszych w Wilnie zachowanych zamiejskich cmentarzy przykościelnych. Został założony w pierwszej połowie XIX w. w latach 1815–1830, choć analiza architektury i źródła wskazują na jego istnienie już w wieku XVIII. Położony w sąsiedztwie kościoła Świętych Piotra i Pawła, między ulicami Paca, Słoneczną i Polową, początkowo zajmował część obecnej powierzchni, znajdującej się bliżej kościoła. Główne wejście znajduje się na rogu ulicy Paca (M. K. Paco) i Słonecznej (Saulės).

Wcześniej nie był ogrodzony; obecnie na cmentarz prowadzi neogotycka brama w niezbyt ciekawym, betonowym murze. Jest bardzo rozległy (ok. 4 hektarów) i położony na nierównym terenie. Nieregularny układ alejek związanych z ukształtowaniem terenu, przepiękny stary drzewostan i widok na kościół Świętych Piotra i Pawła i miasto nadają szczególny urok miejscu.

Zachowane tu nagrobki stanowią cenny zabytek kultury, prezentując różnorodne style stosowane na przestrzeni czasu. Pośród nagrobków wyróżniają się liczne tutaj kaplice grobowe; szczególnie cenne klasycystyczne Ogińskich i Zawiszów, ale także neogotyckie Meysztowiczów, Sidorowiczów i inne. Napisy nagrobne w archaicznej polszczyźnie przywołują minioną historię. Spoczywają tu ludzie zasłużeni i znani – profesorowie Uniwersytetu Stefana Batorego, artyści, księża. W większości starej części są to groby polskie, także litewskie.

Cmentarz objęto tylko cząstkową ochroną prawną dotyczącą najcenniejszych pomników (nie jest objęty ochroną jako zespół). Nie jest zamknięty dla pochówków, nawet w najstarszej części, przez co nadal jest intensywnie użytkowany ze szkodą dla zabytkowej substancji. Cmentarz jest w dużym stopniu zaniedbany, główny grobowiec nie posiada już dachu, widać duży kontrast między starymi, polskimi zarośniętymi a nowymi, często już litewskimi grobami. Obecna nazwa „Słoneczny” (Saulės) jest używana od 1945 roku i pochodzi od nazwy przebiegającej obok ulicy.